ژئوشیمی و جایگاه زمین‌ساختی گنبد‎های آداکیتی پرسیلیس احمدآباد خارتوران (جنوب شرق شاهرود)

در منطقه احمدآباد خارتوران واقع در 175 کیلومتری جنوب‌شرق شاهرود، تعداد قابل توجّهی گنبد آداکیتی رخنمون دارند که به درون واحدهای آتشفشانی - رسوبی پالئوسن- ائوسن نفوذ کرده‎اند. ترکیب سنگ‎شناختی این گنبد‎ها شامل آندزیت، تراکی‎آندزیت، تراکی‎داسیتی و داسیت است. پیروکسن (اوژیت)، هورنبلند سبز و پلاژیوکلاز بارزترین کانی‎های مافیک و فلسیک سازنده این سنگ‌ها هستند. با توجه به میزان HREE پایین و LREE بالا به همراه سایر ویژگی‎ها از جمله SiO2 (91/58 تا41/63 درصد)، Na2O بیش از 3 درصد، Al2O3 بیش از 16 درصد،Yb  پایین تر از 8/1 پی‎پی‎ام، Y کمتر از 18 پی‎پی‎ام و نسبت Na2O K2O / (98/0 تا 3/2 درصد)، این سنگ‌ها در گروه آداکیت‎های پر سیلیس قرار می‎گیرند. غنی شدگی از عناصر LREE نسبت به HREE، تهی‌شدگی از Nb و Ti و تمرکز بالای Rb، Ba، K و Th بیانگر آلایش پوسته‎ای ماگمای سازنده سنگ‎های آداکیتی مورد نظر می‎باشد. آنکلاوهایی با ابعاد و ترکیب متفاوت در این گنبدها دیده می‎شوند که شواهدی از اختلاط ماگمایی و آغشتگی با پوسته قاره‎ای هستند. مجموعه شواهد سنگ‎شناختی و ژئوشیمیایی نشان می‎دهند که ماگمای سازنده این سنگ‎‎ها از ذوب ورقه اقیانوسی فرورانش‌یافته و دگرگون شده نئوتتیس (شاخه سبزوار – درونه) در شرایط دما – فشار رخساره آمفیبولیت سرچشمه گرفته‎اند.